Một năm chuyển tiếp đầy bất trắc
Chúng ta đều chờ đợi là trong năm 2012 sắp khởi đầu, một số quốc gia dân chủ sẽ có bầu cử. Ai sẽ lãnh đạo Hoa Kỳ, Mexico, Pháp, hay Đài Loan thì chưa ai biết, kể cả các ứng cử viên trong cuộc. Xin chia buồn cùng họ và chung vui với người dân!
Chúng ta cũng chờ đợi là trong năm 2012 này, một số quốc gia độc tài sẽ chọn lãnh đạo mới theo kiểu riêng. Nhưng dù là "bầu cử" tại Nga, Venezuela hay Đại hội đảng Khoá 18 tại Trung Quốc diễn tiến thế nào đi nữa thì Vladimir Putin và Hugo Chavez vẫn làm Tổng thống Nga và Venezuela – trừ phi Hugo Chavez bất ngờ "chuyển sang từ trần" vì chứng bệnh ung thư mà nền y tế của Cuba không cứu được. Qua năm 2013, Tập Cận Bình cũng sẽ là Chủ tịch Trung Quốc. nền dân chủ mới nhiêu khê rắc rối chứ ách độc tài thì đơn giản hơn nhiều!
Còn lại, trong vùng tranh tối tranh sáng của thung lũng sông Nile, xứ Egypt có bầu cử tổng thống hay chăng? Ai sẽ thực sự cầm quyền trong một cơ chế có vẻ dân chủ hơn để chấm dứt chế độ bất thường của "Thượng Hội đồng Quân lực" Ai Cập, chúng ta chưa biết. Bất ngờ cuối năm là ta được biết khá sớm về lãnh đạo của một quốc gia thuộc loại âm u bí hiểm nhất địa cầu.
Đó là Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, hay Bắc Hàn. Nhân chuyện quốc hiệu, cũng nên rút tỉa ngay một kết luận: xứ nào có cái tên rất dài để dán lên mặt các đức tính cao đẹp nhất thường cũng cho người dân ít tự do và có tỷ lệ tham ô cao nhất. Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc hay Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là những thí dụ nóng hổi!
Ngày 19 Tháng 12, Chính quyền Cộng sản Bắc Hàn loan tin lãnh tụ kính mến Kim Chính Nhật của họ đã từ trần hôm 17 vì "lao lực trong phục vụ tổ quốc", thọ 69 tuổi.
Lập tức mọi người đều chú ý đến "đồng chí anh minh" Kim Chính Ân - con trai út của Chính Nhật và cháu nội của Kim Nhật Thành - là người được cha gắn sao Đại tướng để lên kế vị. Sau lễ quốc táng ngày 28 này, cậu Chính Ân sẽ lên lãnh đạo Bắc Hàn, vào đúng đầu năm 2012, nhân dịp kỷ niệm trăm năm ngày sinh của "Chủ tịch Vĩnh viễn" Kim Nhật Thành.
Nhưng lên lãnh đạo chỉ là một cách nói.
***
Kim Chính Nhật được thân phụ chọn làm người kế vị từ vài chục năm - trước khi Kim Nhật Thành qua đời vào năm 1994 - mà cũng phải mất nhiều năm mới củng cố được quyền lực. Chính Ân – ban đầu có người dịch sai từ tiếng Nhật thành Kim Chính Vân – chỉ được cha bồng lên từ hai năm trước, ở tuổi 26-27 gì đó và chưa hề có một chút công trạng, nên sẽ mất nhiều thời gian hơn.
Rút kinh nghiệm bản thân năm xưa, Chính Nhật đã trì hoãn việc chỉ định thái tử để tránh những vận động và phân hóa nội bộ. Nhưng trong ba người con thì con trai lớn là Kim Chính Nam tràn trề hy vọng, lại còn củng cố được quan hệ với Trung Quốc. Vấn đề kế nhiệm chỉ được đặt ra từ năm 2001 và Chính Nam bị thất sủng vì... ham vui: dùng thẻ thông hành giả qua chơi Dysneyland tại Tokyo và bị Nhật Bản bắt tại phi trường quốc tế Narita vào Tháng Năm năm đó!
Quả là mất mặt nhà cầm đồ....
***
Người ta thường cho rằng các chế độ bạo ngược có hệ thống cai trị thống nhất với quyền lực tập trung trong tay một bạo chúa. Sự thật nó rắc rối hơn vậy.
Kinh nghiệm xa lắc của Tần Thủy Hoàng Đế cho thấy là quanh hai con trai là Phù Tô và Hồ Hợi còn có Lý Tư và Triệu Cao. Khi bạo chúa suy yếu vì bệnh tật thì đấy là lúc các thế lực đen tối ra tay và cả hai con của Hoàng Đế đều chết thảm!
Chính Nhật lâm trọng bệnh từ năm 2008 cho nên các nhóm quyền lực bên trong đã chuẩn bị. Họ là những ai?
Đó là con cháu các lão đồng chí hay liệt sĩ thời cách mạng, là các công thần trong đảng Lao động và Hội nghị Nhân dân Tối cao, là Ủy viên Thường vụ Quốc hội, là tướng lãnh và các nhân vật phụ trách an ninh để bảo vệ chế độ. Và cả những tay chân kinh tài cho lãnh tụ được an hưởng để phục vụ nhân dân và cách mạng. Đấy là một chế độ "quả đầu" - olygarchie - với lãnh tụ tối cao dàn xếp được sự hợp tác của các nhóm quyền lực mà không dám tin vào riêng một nhóm nào.
Việc Chính Nhật từ trần và tổ chức tang lễ được thông báo cho thấy quần thần có chuẩn bị và không bị đột biến. Chính Ân được bế lên ngai, trên vai lấp lánh một nắm sao Đại tướng. Và một người có thể dàn xếp tương quan tạm ổn giữa các phe nhóm trên chính là ông chú họ Trương.
Đó là chuyện "nó lú nhưng chú nó khôn", kiểu Cao Ly.
Sinh năm 1946, Trương Thành Trạch (Jang Song Thaek hay Chang Song-Taek) lấy em gái Kim Chính Nhật là... Tướng Kim Kính Cơ và đã sốt sắng vận động cho Kim Chính Nam đi theo giải pháp cải cách kiểu Trung Quốc, vì vậy mới bị thất sủng sau khi Chính Nam rớt đài. Chẳng những bị thất sủng mà còn bị anh rể cho đi cải tạo mất hai năm, đến 2006 mới lò dò trở lại.
Lý do là Chính Nhật ngại chuyện vận động quyền lực sẽ gây bất ổn và bị ngoại bang khai thác, kể cả Bắc Kinh. Hay Hoa Kỳ khi đó đã mở chiến dịch tấn công Iraq.
Ban đầu, các tướng lãnh cũng e sợ bàn tay Bắc Kinh luồn qua Kim Chính Nam nên muốn phò con trai thứ hai của Chính Nhật là Chính Triết (Jong-Chul). Họ muốn cải thiện quan hệ với Nam Hàn để tìm thêm phương tiện kinh tế hầu bảo vệ chế độ. Nhưng có lẽ cậu bé sinh năm 1981 này lại giống mẹ là một nữ vũ công - cậu bị thân phụ chê là ủy mị. Nhờ đó, cậu út Chính Ân mới có phần.
Khi Kim Chính Nhật lâm bệnh từ năm 2008, mà vợ thứ và mẹ của Chính Triết Chính Ân là nàng Kim Anh Cơ lại mất sớm, em gái là Kim Kính Cơ trực tiếp coi sóc việc nhà và việc nước. Nhờ vậy mà Trương Thành Trạch trở về củng cố lại quyền lực, lên tới vị trí thứ hai trong Quân ủy Trung ương và nay là bậc trưởng thượng đáng tin nhất của Kim Chính Ân. Hai vợ chồng sẽ thủ vai "nhiếp chính", có lẽ với sự ủng hộ của các tướng vì họ biết rõ nhược điểm dễ bảo của cậu Đại tướng còn bụ sữa....
Nhìn trên toàn cảnh, dường như lãnh đạo Bắc Hàn không muốn có đột biến trong lúc này. Bắc Kinh cũng vậy vì đang có trăm chuyện ngổn ngang ở nhà. Hoa Kỳ cũng thế với cuộc bầu cử là ưu tiên trong mọi ưu tiên.
Nhưng người ta vẫn có thể thấy ra chuyện khác.
Trong những năm Kim Chính Nhật phải củng cố quyền lực, Bắc Hàn bị thiên tai và khủng hoảng khiến mấy triệu người chết đói. Vậy mà lãnh đạo tiếp tục tiến hành kế hoạch hạch tâm để bắt bí thiên hạ và còn phổ biến loại võ khí tàn sát này để kiếm tiền bảo vệ chế độ. Dưới vẻ khật khùng như kẻ điên, Chính Nhật là kịch sĩ có hạng và lừa được nhiều quốc gia, kể cả Hoa Kỳ thời Bill Clinton và George W. Bush. Năm ngoái, sau khi đã chọn Chính Ân làm Thái tử, Chính Nhật cũng vẫn khiêu khích Nam Hàn với vụ bắn hạ chiến hạm Thiên An và nã đạn vào đảo Diên Bình!
Vì vậy, loại rủi ro trong buổi giao thời của chế độ âm u này vẫn là điều đáng quan tâm.
Tuy nhiên, lùi lại một chút để thấy ra cục diện chung, ta hiểu rằng lãnh đạo Bắc Hàn – và nhiều xứ độc tài khác – đều biết là phải thay đổi hầu có thể tránh được khủng hoảng. Họ cần thay đổi để bảo vệ chế độ chứ không nhắm vào việc cải thiện đời sống của người dân. Cỗ xe đen ngòm sẽ phải quẹo cua trên hai bánh đã long vì kinh tế sa sút.
Cuộc tranh luận về thay đổi tại Bắc Hàn - và một số thử nghiệm quanh cậu ấm Kim Chính Ân - có thể là cơ hội mà các nước lân bang đều tìm cách khai thác. Hoa Kỳ sẽ không để lỡ cơ hội. Nhưng tiến hành ra sao thì bộ máy an ninh và ngoại giao của xứ này phải lo lấy, chứ không bị nhiễu âm đến mờ mắt của chuyện tranh cử.
Xin hãy chờ xem, để ít ra cũng có một chút hy vọng vào buổi đầu năm!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét