Chung quanh ChatGPT - Phát triển và bè lũ không chịu phát triển

Ts. Phạm Đình Bá

02/4/2023

Phong trào thúc đẩy chống trí tuệ nhân tạo vẫn tiếp tục ở Ý. Ngày 31/03/2023, cơ quan giám sát quyền riêng tư của chính phủ cho biết Ý đang tạm thời chặn phần mềm trí tuệ nhân tạo ChatGPT sau vụ vi phạm dữ liệu khi nước này điều tra khả năng vi phạm các quy tắc bảo vệ dữ liệu nghiêm ngặt của Liên minh Châu Âu. [1]

Mối quan tâm gần đây của công chúng đối với các công cụ như ChatGPT đã đặt ra một câu hỏi cũ trong cộng đồng trí tuệ nhân tạo: liệu trí tuệ tổng quát nhân tạo – trí tuệ nhân tạo hoạt động ở cấp độ con người - có thể đạt được không? [2]

Một bản in trước trực tuyến trong tuần này đã làm tăng thêm cường điệu của mối quan tâm, cho thấy mô hình ngôn ngữ lớn tiên tiến mới nhất, GPT-4, đang ở giai đoạn đầu của trí tuệ nhân tạo tổng quát khi nó đạt được và thể hiện “những tia sáng của trí thông minh”. [2]

OpenAI, công ty đứng sau ChatGPT, đã không ngần ngại tuyên bố họ đang theo đuổi trí tuệ tổng quát. Trong khi đó, một số lượng lớn các nhà nghiên cứu và trí thức công cộng đã kêu gọi ngừng ngay việc phát triển các mô hình này, viện dẫn “những rủi ro sâu sắc đối với xã hội và nhân loại”.

Những lời kêu gọi tạm dừng nghiên cứu trí tuệ nhân tạo này chỉ mang tính sân khấu và khó có thể thành công – sức hấp dẫn của trí tuệ nhân tạo tiên tiến quá hấp dẫn khiến con người không thể bỏ qua và quá bổ ích để các công ty để tạm dừng.

Nhưng những lo lắng và hy vọng về trí tuệ tổng quát nhân tạo có được bảo đảm không? GPT-4 và trí tuệ tổng quát nhân tạo rộng hơn gần với trí thông minh chung của con người đến mức nào?

Dưới đây là một vài ví dụ mà mô hình ngôn ngữ lớn tiên tiến mới nhất, GPT-4, có thể thể hiện “những tia sáng của trí thông minh”. [3]

Ví dụ về toán: Số 3 là một số nguyên tố, là số chỉ chia đúng với chính nó và chia đúng với số 1. Số 5, 7, 11 và 13 cũng là số nguyên tố. Viết chứng minh là có vô số số nguyên tố; làm theo phong cách của bài thơ giống như truyện Kiều thông qua cuộc đối thoại giữa hai bên tranh cãi về bằng chứng.

Ví dụ về toán: Trong khoảng thời gian một năm, đám thỏ đầu tiên sinh sản lên với hệ số ‘a’ và mỗi cuối năm hệ số ‘b’ thỏ bị người bắt đi. Giả sử rằng vào ngày đầu tiên của năm đầu tiên có ‘x’ thỏ, bạn biết rằng chính xác 3 năm sau đó đám thỏ có ‘27x – 26’ con thỏ. Bạn giải ra các giá trị của ‘a’ và ‘b’ không?

Ví dụ về viết mã máy tính: Tạo mã máy tính để vẽ hình người được tạo từ các chữ cái trong bảng chữ cái. Cánh tay và thân mình có thể là chữ Y, khuôn mặt có thể là chữ O và chân có thể là chân của chữ H. Nếu muốn thì vẽ thêm các chi tiết khác trên hình nầy.

Ví dụ về âm nhạc: Bạn có thể soạn một giai điệu ngắn (chẳng hạn từ bốn đến tám ô nhịp) bằng cách sử dụng ký hiệu ABC không? Ví dụ như giai điệu bắt đầu với một hợp âm tăng âm (C trưởng), theo sau là một thang âm giảm dần. Mô hình này được lặp lại, nhưng lần thứ hai quy mô tiếp tục cao hơn nốt nhạc bổ.  

Ví dụ về tóm tắt dữ liệu: Tôi sẽ chỉ cho bạn một bảng tóm tắt dữ liệu, và chúng ta sẽ nói qua nói lại để nghĩ ra một cách để hình dung nó tốt hơn qua hình tóm tắt dữ liệu trong một câu hỏi và định dạng câu trả lời.

Ví dụ về tạo dựng trò chơi vi tính: Bạn có thể viết trò chơi 3D không, tôi muốn: 1) có ba hình đại diện, mỗi hình là một quả cầu, 2) người chơi điều khiển hình đại diện của mình bằng các phím mũi tên để di chuyển, 4) hình của kẻ thù đang cố bắt người chơi, 5) hình phòng thủ đang cố gắng chặn kẻ thù.

Ví dụ về tìm dữ liệu: Tại sao thường thì thuyền là màu trắng?   

Trả lời: Lý do chính khiến thuyền thường có màu trắng là vì nó giúp phản chiếu tia nắng mặt trời và giữ cho thuyền mát mẻ. Màu tối có xu hướng hấp thụ nhiệt, có thể làm cho thuyền rất nóng, đặc biệt là ở những vùng có nhiều trời nắng. Màu trắng cũng là một lựa chọn màu sắc tốt vì nó làm cho chiếc thuyền dễ nhìn thấy hơn để giúp tránh va chạm. 

Nếu khả năng nhận thức của con người là một cảnh quan hay là một vùng đất đang phát triển, thì trí tuệ nhân tạo thực sự đã ngày càng chiếm lĩnh những vùng rộng lớn của lãnh thổ này. Giờ đây, nó có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ nhận thức riêng biệt tốt hơn con người trong các lĩnh vực thị giác, nhận dạng hình ảnh, suy luận, đọc hiểu và chơi trò chơi. Những kỹ năng này của trí tuệ nhân tạo có khả năng dẫn đến sự sắp xếp lại đáng kể thị trường lao động toàn cầu trong vòng chưa đầy mười năm. [2]

Thế thì việc phát triển trên quê hương là ra sao? Tờ InfoNet – tự xưng là “Chuyên Tranh của VietNamNet” – tường thuật năm 2015 về “Việt Nam là mô hình kỳ lạ nhất thế giới: Nước… không chịu phát triển!” Đó là lời “nói đùa” mà rất đau của các chuyên gia Ngân hàng Thế giới được chuyên gia kinh tế cao cấp Phạm Chi Lan thuật lại với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cả nước về Đà Nẵng dự hội nghị. Việt Nam không cạnh tranh được trong ASEAN thì nói gì đến cạnh tranh với Mỹ, EU. [4]

Theo tôi nghĩ, chuyện tường thuật của tờ InfoNet là không tỏ tường cho lắm khi họ dùng chữ “Việt Nam” trong câu chuyện kể. Thực ra, dân mình mong muốn phát triển đất nước và có rất nhiều tiềm năng để cạnh tranh với các nước trong khu vực, cũng như rộng hơn.

Nhưng cái thể chế hiện nay là Nguyễn Phú Trọng và bè lũ không muốn phát triển, bởi chúng sợ mất đi độc quyền chính trị.

Trong việc phát triển đất nước, đảng như là tảng đá buộc vào cổ dân mình khi dân cố gắng bơi qua sông để đến bến bờ phát triển cao để dân có được cuộc sống ấm no và không phải chạy ăn từng bữa như hiện nay. 

Nguồn:

1.           AP. Italy temporarily blocks ChatGPT over privacy concerns. 31/03/2023; Available from: https://apnews.com/article/chatgpt-ai-data-privacy-italy-66634e4d9ade3c0eb63edab62915066f.

2.           Siemens, T.C.-G. Has GPT-4 really passed the startling threshold of human-level artificial intelligence? Well, it depends. 30/03/2023; Available from: https://theconversation.com/has-gpt-4-really-passed-the-startling-threshold-of-human-level-artificial-intelligence-well-it-depends-202856.

3.           Bubeck, S., et al., Sparks of artificial general intelligence: Early experiments with gpt-4. arXiv preprint arXiv:2303.12712, 2023.

4.           InfoNet. “Việt Nam là mô hình kỳ lạ nhất thế giới: Nước… không chịu phát triển!”. 10/08/2015; Available from: https://infonet.vietnamnet.vn/viet-nam-la-mo-hinh-ky-la-nhat-the-gioi-nuoc-khong-chiu-phat-trien-71097.html.